تفاوت ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی چیست؟

تفاوت ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی چیست؟شاید تا امروز نمیدانستید که ضد آفتاب ها از نظر فیزیکی و شیمیایی با یکدیگر متفاوت هستند و یا شاید این عنوان به گوشتان آشنا باشد ولی تفاوت دقیق آنها را نمیدانستید، به هر ترتیب ما در این مقاله سعی داریم تفاوت های این دو نوع ضد آفتاب را برای شما عزیزان شرح دهیم

قبل از آشنایی با ضد آفتاب ها بهتر است که با ذات اشعه آفتاب آشنا شویم.

اشعه آفتاب انرژی نورانی یا تابشی است. در مورد ماهیت نور میتوان گفت بعضی از رفتار های نور ذره ای است مثل رفتاری که در سلول فوتوالکتریک دیده میشود، به همین دلیل عده ای معتقد هستند که نور از فوتون یا بسته های انرژی تشکیل شده است.

اما نور در بعضی جاها رفتار موجی دارد به همین دلیل طول موج مرئی است.

طول موج ۴۰۰-۸۰۰ نانومتر برای ما قابل دیدن است که همان طول موج مرئی نام دارد، امواج با طول موج کمتر از ۴۰۰ نانومتر و یا بیشتر از ۸۰۰ نانومتر نامرئی هستند و دیده نمیشوند.

طول موج کمتر از 400 نانومتر محدوده ماورابنفش (UV) و طول موج بیشتر از 800 نانومتر مادون قرمز (IR) است

نور خورشید با تمام این امواج به جو میرسد در این مرحله قسمت مضرش جذب و یا منعکس میشود اما قسمت کوچکی از UV (200NM) و IR (2500NM) و نور مرئی (700-400 NM) رد میشود و به زمین میرسد ولی متاسفانه همین قسمت کوچک که رد میشود عوارض زیادی را ایجاد میکند.

UV مضرتر از IR است چون خاصیت سرطان زایی دارد (اشعه X و گاما جز امواج UV هستند).

ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی

طول موج ۲۰۰ تا ۴۰۰ به سه دسته تقسیم میشوند:

200-290nm ← UVC

290-320nm← UVB

320-400nm← UVA

UVC:

در لایه های جو قسمت اعظم UVC جذب میشود اما در صنعت برای ضدعفونی کردن آزمایشگاه ها، بیمارستان ها ، زایشگاه ها، آب استخر و آکواریوم به کار برده میشود.

خاصیت ضد میکروبی دارد، پوست را قرمز میکند ولی تیره نمیکند، برای چشم بسیار مضر است همچنین برای صدعفونی کردن آکنه ها از UVC استفاده میشود که همان امواج High frequency نامیده میشود که طول موج کم و فرکانس زیادی دارد.

UVB:

UVB تا اپیدرم نفوذ میکند، هم اثرات قرمز کنندگی دارد و هم اثرات تیره کنندگی. UVB تشعشعاتی پر انرژی هستند که صدمات مهمی به بافت و سلول های زنده وارد میکنند UVB مسئول موارد زیر است:

قرمز شدن و سوختگی پوست

به وجود آمدن تومور های پوستی

لک، چروک و پیری پوست

آفتاب سوختگی (برنزه شدن)

UVB باعث آزادشدن رادیکال های آزاد در پوست میشود همچنین سلول های لانگرهانس پوست و کلیه سلول های ایمنی را ضعیف میکند و میتواند منجر به B.C.C (Basal cell carcinoma) و همچنین S.C.C (Squamous cell carcinoma) شود.

ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی

UVA:

UVA خود به دو بخش UVA1 و UVA2 تقسیم میشود. این اشعه تا ابتدای درم نفوذ میکند.

میتواند باعث قرمزی پوست و حتی سوختگی شود. نفوذ UVA به داخل پوست عمیق تر از UVB است ولی از طرفی انرژی آن کمتر است و صدمه کمتری به پوست میزند اما در عین حال میتواند منجر به فعال شدن کلاژناز شده و در نتیجه منجر به تخریب کلاژن و همینطور الاستین شود و روند پیری را تشدید کند.

UVB از شیشه عبور نمیکند ولی UVA از شیشه عبور میکند به همین دلیل در هنگام رانندگی حتی اگر شیشه های اتومبیل بسته باشد باز هم پوست در معرض UVA قرار دارد و آسیب میبیند. در نظر داشته باشید که UVA احتمال ملاتوم را بیشتر میکند.

چند روز تماس با آفتاب منجر به تیره شدن پوست میشود که ناشی از UVA است ولی اگر آفتاب بگیریم و حالت برنزه پدید آید ناشی از UVB است که به این حالت Tanning گفته میشود.

در بازار محصولات پوستی، آرایشی و بهداشتی یکسری کرم های برنزه کننده هم وجود دارند که تعدادی از آنها حاوی دی هیدروکسی استون DHA است که در مجاورت با پوست رنگ قهوه ای ایجاد میکند که البته این ترکیب خطراتی دارد ولی استفاده از آن توصیه نمیشود.

در اکر مواقع افراد کرم های مخصوص آفتاب گرفتن را به پوست میمالند و در تماس با آفتاب قرار میگیرند، این کرم ها حاوی ضدآفتاب هستند و اجازه نمیدهند اشعه جذب شود (به جز طول موج حدود ۳۰۰) در نتیجه فرد نمیسوزد اما برنزه میشود.این کرم ها نیز توصیه نمیشوند چون باز هم قسمتی از اشعه که در تماس با پوست قرار دارد میتواند باعث بروز سرطان شود.

البته برنزه شدن فرایندی است که طی آن پوست از خود محافظت میکند، وقتی اشعه خورشید به اپیدرم میرسد باعث میشود که ملانوسیت، ملانین تولید کند.

ملانین با تیره کردن پوست محافظتی طبیعی در برابر آفتاب ایجاد میکند.

اثرات مضر IR (مادون قرمز )

این اشعه تا هیپو درم نفوذ میکند ، اثرات نامطلوب UVA و UVB را تشدید میکند و باعث پدید الاستوز و در نتیجه افتادگی پوست میشود و زمینه را برای ایجاد سرطان فراهم میکند در نتیجه پوست حالت افتاده و چروک پیدا میکند.

به اثرات ناشی از UVAو UVB و IR فتوایجینگ (Photoaging) گفته میشود.

جدا از برنزه شدن اشعه خورشید پوست را قرمز هم میکند که به این اثر در پزشکی اریتم گفته میشود. بروز اریتم ربطی به تولید ملانین ندارد. اریتم با فاصله کمی بعد از قرار گرفتن در معرض آفتاب ظاهر میشود، اگر پوست باز هم در معرض آفتاب بماند قرمزی به حد سوختگی میرسد.

سوختگی خفیف ( درجه یک) با درد و قرمزی و حساس شدن پوست مشخص میشود، سوختگی عمیق تر (درجه دو) با ظاهر شدن تاول، ریزش لایه خارجی پوست و درد شدید همراه است.

ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی

نور مرئی

نور مرئی همان نوری است که با چشم ما دیده میشود و به میزان 50 % به پوست ما میرسد. این نور در واقع از 7 رنگ اصلی تشکیل شده است که از میان این رنگ ها نور آبی نزدیک ترین نور به پرتو فرابنفش است و بیشترین انرژی را دارد به همین دلیل به آن HEV نیز میگویند.

علاوه بر نور خورشید، نور صفحات موبایل لپ تاپ، کامپیوتر ، تبلت و حتی لامپ های LED نیز نور آبی ساطع میکنند.

HEV تا اواخر درم نفوذ میکند و در دراز مدت باعث ایجاد لک ، چروک و پیری پوست مشود.

تفاوت ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی:

تا سال ۱۹۷۰ ، نظر عمومی در مورد مواد برنزه کننده این بود که این مواد آرایشی هستند که برای برنزه کردن و جلوگیری از آفتاب سوختگی به کار می روند.

اواخر دهه ۷۰ اهمیت ضد آفتاب ها در حفاظت از پوست در برابر آفتاب بیشتر مورد تاکید قرار گرفت.

ضد آفتاب ها ممکن است فیزیکی یا شیمیایی باشند و بیشتر فراورده های ضد آفتاب از هر دو نوع فیزیکی و شیمیایی برای حفاظت استفاده میکنند و به شکل کرم، پماد، امولسیون یا ژل وجود دارند.

ضد آفتاب ها: به موادی که مانع از نفوذ اشعه UV و IR به قسمت های عمقی اپیدرم و درم شوند ضد آفتاب گفته میشود

توجه داشته باشید که کلاه، عینک آفتابی، چتر و هر نوع پوششی به نوعی ضد آفتاب محسوب میشوند. حتی لایه های جو هم ضد آفتاب هستند چون ۹۹ درضد اشعه خورشید را جذب و یا منعکس میکنند.

در قسمتی از جو که لایه اوزون سوراخ شده است و به جای ۱درصد، ۲ درصد از اشعه خورشید به زمین میرسد، سرطان های پوستی ۲۰% نسبت به دیگر نقاط بیشتر است.

بهترین راه حفاظت در برابر آفتاب پرهیز از قرار گرفتن در معرض آن است، له عنوان مثال تا حد امکان در محصط های سر باز در سایه قرار بگیریم و یا از پوشش مناسب استفاده کنیم و لازم به ذکر است که مقدار زیادی از اشعه آفتاب از آب، ماسه و کف خیابان بازتابیده میشود.

چون اشعه UV از ابر عبور میکند حتی در روزهای ابری هم باید از پوست در برابر آفتاب محافظت کرد. همچنین در برف هم درصد بالایی از نور خورشید منعکس میشود و حتی ممکن است افتاب سوختگی ایجاد شود، محافظت از گوش ها در روز های برفی اهمیت زیادی دارد.

حالا که به طور کلی متوجه ماهیت اشعه خورشید، عوارض آن و راه های محافظ فیزیکی از پوست در برابر آفتاب شدید به سراق بررسی کرم های ضد آفتاب میرویم و آنها را از نظر بافت و عملکرد بررسی میکنیم.

ضد آفتاب ها از نظر بافت و عملکرد به دو دسته ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی تقسیم میشوند.

ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی

ضد آفتاب فیزیکی :

این ضد آفتاب ها نور را منعکس میکنند مثل اکسیدو زینک (Zinc oxide) ، دی اکسید تیتانیوم (Titanium dioxide)، کالامین (Calamine) ، زیرکونیوم و اکسید آهن 1% و… که در حال حاضر اکسیدو زینک و دی اکسید تیتانیوم در بیشتر ضد آفتاب ها به کار میروند، این ضد آفتاب ها اثر حفاظتی در برابر UV و IR و نور مرئی دارند.

ضد آفتاب های فیزیکی بهترین ضد آفتاب ها برای محافظت در برابر نور خورشید هستند ولی به علت خاصیت براق کنندگی، چرب کنندگی ، سفید کنندگی ، بوی بد و جذب گرد و غبار از نظر زیبایی چندان خوشایند نیستند به همین دلیل زیاد مورد استقبال قرار نمیگیرند.

البته امروزه در ضد آفتاب های فیزیکی از پودر های میکرونیزه به نام Micronized reflecting powder که نور را در طیف نامرئی برمیگرداند استفاده میشود تا پوست را مات کند.

ضد آفتاب شیمیایی :

ضد آفتاب های شیمیایی اشعه UV را جذب میکنند و به این ترتیب از نفوذ آن به پوست جلوگیری میکند.

درجه جذب نور بستگی به نوع ماده به کار رفته و غلظت آن دارد

مانند PABA (Para amino benzoic acid) که البته 4 درصد از مردم به این ترکیب حساسیت دارند. این ترکیب در الکل حل میشود به همین دلیل مشتقاتی از PABA که محلول در آب هستند و در لایه شاخی پوست نیز نفوذ نمیکنند تولید شده است و در حاضر بیشتر از این مشتقات استفاده میشود تا خود PABA.

ضد آفتاب های شیمیایی بلوک کننده UVB:

سالیسیلات و مشتقات آن مثل Octyl salicyate و Homo salate

Cinnamate و مشتقات آن مثل Octyl Methoxy cinnamate

ضد آفتاب های بلوک کننده UVA:

benzephenon ها مثل Oxybenzone ، Avobenzone

parsol1789 که از دیگر ضد آفتاب های شیمیایی بلوک کننده UVA است.

دی بنزوئیل متان ها مثل Methyl anthranilate

ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی

نکات پایانی

به رغم اینکه آگاهی عمومی در مورد عوارض آفتاب و استفاده از ضد آفتاب ها (ضد آفتاب فیزیکی و ضد آفتاب شیمیایی ) بیشتر شده، مطالعات اخیر نشان دهنده افزایش تومورهای پوستی در میان مردم است.

دلیل اصلی ظاهرا این است که این فراورده ها به دلیل تبلیغات وسیعی که روی آنها شده احساس اطمینان کاذب را درمیان مردم ایجاد کرده است.

این تبلیغات مردم را تشویق میکنند که به راحتی خود را در معرض آفتاب قرار دهند و احساس کاذبی از ایمنی در مصرف کننده به وجود آورند که در واقع وجود ندارند.